اتیسم یک اختلال رشدی عصبی است که با آسیب در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعامل
اجتماعی، رفتارهای کلیشه ای و علایق محدود مشخص می شود.
داشتن مشکل در زمینه مهارت ها و تعاملات اجتماعی یکی از علایم اصلی در افراد مبتلا
به اختلال طیف اتیسم است، این مشکل از کودکی به کودک دیگر و با توجه به سطح
عملکرد و سن کودک متفاوت است، نمونه ای از مهارت های اجتماعی شامل ارتباط چشمی،
آغاز گری ارتباطی با دیگران، استفاده از ارتباطات غیر کلامی، ژست ها و حالت های
چهره است. کودکان مبتلا به اختلال اتیسم نقص در مهارت های اجتماعی را در زمینه
هایی همچون محدودیت در ارتباط چشمی، توجه اشتراکی، ادامه دادن مکالمه و دوست
یابی نشان می دهند.
برای بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم توجه داشتن به چیز ها بسیار سخت
است و این مساله یک چالش بسیار مهم برای این کودکان است. بازی ها یک روش ایده ال
و مهم برای کمک به بهبود این مهارت ها است.
بعضی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم دچار مشکلات حسی و حرکتی هستند.
حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم علایم حرکتی مثل تن عضلانی
ضعیف، برنامه ریزی حرکتی ضعیف، راه رفتن روی پنجه پا و نقایصی در هماهنگی های
حرکتی دارند که در این کودکان شایع است.
آموزش
استراتژی های درمان اختلال اتیسم بر محرکات شناختی، رشد گفتار، تعامل اجتماعی و
هم چنین حذف حرکات کلیشه ای تاکید دارند.
مداخلات رفتاری به کودک کمک می کند تا مهارت های ارتباطی، اجتماعی و خودیاری را
به دست آورد.
برنامه های آموزش ویژه و رفتار درمانی زود هنگام به کودک کمک می کند تا مهارت های
حرفه ای، اجتماعی و خودیاری را به دست آورد. اغلب عملکردها بهبود می یابد و رفتارهای
ناسازگارانه و شدت علایم کاهش می یابد.
رویکردهای در دسترس شامل تحلیل رفتار کاربردی(ABA)، آموزش ساختار یافته، گفتار
درمانی و کار درمانی است. شواهدی مبتنی بر مداخلات رفتاری فشرده زود هنگام وجود
دارد، یکی از این مداخلات زود هنگام، روش ABA برای ۲۰ تا ۴۰ ساعت در هفته است
که درمان موثری برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم است. اگر چه رفتاردرمانی باعث
به وجود آمدن تغییرات معناداری در کودکان مبتلا به اختلال اتیسم می شود اما پژوهش
های جدید و تجربیات برخی والدین نشان دهنده ی فواید درمان های دیگر مثل ورزش،
بازی و حرکات بدنی است که باعث بهبود نشانه ها، رفتارها و بالا بردن کیفیت زندگی افراد
مبتلا به اختلال اتیسم می باشد.
فعالیت های فیزیکی نقش مهمی در کیفیت زندگی این کودکان دارد و رفتارهای کلیشه ای،
ناهنجار، ضد اجتماعی و پرخاشگری را کاهش می دهد. همچنین فعالیت های فیزیکی
باعث بهبود تغذیه، مهارت های حسی، توجه، ادراک، برقراری ارتباط و عملکردهای تحصیلی
می گردد. نتایچ پژوهش های مختلف نشان می دهدکه فعالیت فیزیکی و تمرین بدنی به
بهبود عملکرد شناختی افراد کمک می کند. چنین گزارش شده است که فعالیت فیزیکی
منجر به بهبود مهارت های شناختی نظیر برنامه ریزی، سازماندهی، حل مساله، تمرکز و
تصمیم گیری در کودکان می شود. به طوری که با افزایش سطح فعالیت فیزیکی کودکان
عملکرد آن ها در هر یک از این مهارت ها به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.
ورزش در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم
هر شخصی در سال های ابتدایی زندگی با پنج حس کلی شنوایی، بینایی، لامسه، بویایی
و چشایی آشنا می شود. هر فرد برای عملکرد طبیعی به سیستم های مهم دیگری از
حواس مثل تعادل و سیستم تحریکی نیاز دارد. ورزش می تواند بیش فعالی، نا امیدی و
حرکات کلیشه ای در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم را تا حدی کاهش دهد.
متخصصان عقیده دارند فعالیت های فیزیکی یک مولفه اصلی برای کودکان مبتلا به اختلال
اتیسم است.
سیستم وستیبولار یا مکانیسم تعادل سیستم متحدی در مغز است که با اطلاعات دریافتی
از سیستم های دیگر در ارتباط است. به منظور پردازش اطلاعات، سیستم تعادل می تواند
خیلی مهم باشد چون به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در همه ی رفتارهای یک فرد تاثیر
می گذارد. حساسیت کم یا بالا در سیستم وستیبولار باعث نتایج بدی در رفتار فرد می
شود. حساسیت کم سیستم وستیبولار اغلب باعث از دست دادن تعادل، لرزش و سقوط در
اشیا می شود. کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم در ورزش های پویا می توانند خیلی
خوب عمل کنند اما برای آنان مشکل است که آرام و بی حرکت باشند یا بر روی فعالیت ها
و کارهایی که نیاز به تمرکز است، تمرکز بگیرند. حساسیت زیاد سیستم وستیبولار باعث
احتیاط در حرکت می شود آن قدر که کودکان مبتلا به اختلال اتیسم از تجربیات جدید و
تمرین های فیزیکی که نیاز به تمرکز زیاد و ثابت ماندن دارد اجتناب می کنند.
ورزش هایی که می تواند برای ایجاد تمرکز بیشتر، تعادل و سیستم وستیبولار مفید باشد
شامل ژیمناستیک، مسابقات دو میدانی و ورزش هایی که می تواند باعث تقویت سیستم
وستیبولار و حسی شود شامل:
پریدن روی تشک، ماساژ با فشار عمیق بر روی عضلات درشت، شنا، چرخیدن در یک
نقطه، دور زدن با اسکیت و پریدن روی ترامپولین است.
وقتی با یک کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم کار می کنیم مهم است تشخیص بدهیم
برای کامل کردن ورزش و حرکات چقدر به حمایت نیاز دارند.
در تحقیقی شامل تمرینات شنا و تمرینات ورزشی در آب که بر روی کودکان مبتلا به
اختلال اتیسم انجام شد، در طی ۱۰ هفته آب درمانی که شامل ۳ بخش ۶۰ دقیقه ای به
صورت هفتگی بود، نتایج افزایش معنی داری در تناسب بدنی، تعادل و توازن، سرعت،
چالاکی، قدرت، انعطاف و تحمل در شرکت کنندگان را نشان داد.
همچنین پژوهش ها نشان می دهند که افزایش تمرینات ایروبیک به طور معنی داری سبب
کاهش رفتارهای منفی و خودانگیخته شایع در مبتلایان به اتیسم شد در حالی که کاهش
رفتارهای مثبت آن ها مشاهده نشد. رفتارهایی مانند چرخش یا تکان های بدن، تکان
دادن¬های سر، دست زدن، ضربه زدن به اشیاء یا خیره شدن به نور که با رفتارهای مثبت
اجتماعی و یادگیری تداخل دارد نیز می تواند با به کارگیری تمرینات کنترل شود.
همچنین ورزش باعث کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، خود زنی و افزایش میزان توجه و
کاهش رفتارهای کلیشه ای می شود. دلیل این امر آن است که ورزش هایی مانند شنا یا
دویدن در صورت تداوم و تکرار می تواند توجه مبتلایان به اختلال اتیسم را از رفتارهای
تکراری یا خود انگیخته منحرف کند.
در پژوهشی تمرینات ایروبیک شامل ۲۰ دقیقه دویدن ملایم و پیوسته و همچنین ۶۰ دقیقه
شنا در استخر باعث کاهش معنی دار رفتارهای کلیشه ای در کودکان مبتلا به اختلال
اتیسم شد. تئوری منتج از این یافته ها این است که دویدن یا شنا کردن به گونه ای افراد
مبتلا به اختلال اتیسم را درگیر می کند و باعث پرت شدن حواس آنها از انجام رفتارهای
تکراری و عادت های آنها می شود. علاوه بر ایجاد تناسب بدنی، عملکرد حرکتی بهتر و
اصلاح رفتار، ورزش می تواند در تعاملات اجتماعی افراد مبتلا به اختلال اتیسم سودمند
باشد. حرکات ورزشی سبب افزایش اعتماد به نفس و افزایش میزان شادی می شود که
این مسئله می تواند رفتارهای اجتماعی فرد مبتلا به اتیسم را پیشرفت دهد. افرادی که
قادر به شرکت در ورزش های تیمی هستند، با این کار فرصت مناسبی برای بهبود روابط
اجتماعی با هم تیمی هایشان و یادگیری سرنخ های اجتماعی در زمین بازی را خواهند
داشت. افرادی که قادر به شرکت در بازی های گروهی نیستند نیز به این دلیل که با مربی
و دستیاران در تماس هستند می توانند فرصت هایی برای یادگیری رفتارهای اجتماعی که
در سایر جاها امکان پذیر نیست، داشته باشند.